Sağlık 07.04.2017 14:20 Güncelleme: 07.04.2017 14:54

​Prof. Dr. Yeşim Erbil TIP TARİHİNE GEÇTİ

'Büyüleyici bir mesleğim var, ben hep empati kurarak işimi yapıyorum. Herşeyden önce insanları seviyorum. Hastalarıma insancıl davranıyorum' diyen Prof. Dr. Yeşim Erbil, Türkiye'de tiroid kanseri olan bir kadın hastayı gerçek ölçülerinde oluşturulmuş 3 boyutlu bir modeli ile ameliyat ettiğini; şimdi ise yine çok ses getirecek bir buluşun üzerinde çalıştığını; bir aya kadar bunun müjdesini vereceğini söyledi
​Prof. Dr. Yeşim Erbil  TIP TARİHİNE GEÇTİ

Neşe BERBER

Prof. Dr. Yeşim Erbil,  tıp tarihine geçen bir çalışmaya imza attı. Tiroid kanseri ameliyatı sonrası metastaz yapan lenf bezlerinin kolay bulunmasını sağlayan “İkincil girişimle metastatik kitlelerin çıkartılması” adını verdiği bir yöntem bularak  tıp tarihine adını altın harflerle yazdırdı. Doktor Yeşim Erbil insan seviyorum diyor ya gerçekten de öyle, sıcacık iyi kalpli bir insan karşılıyor beni, onunla konuşurken ünlü şovmen Mehmet Ali Erbil’in de küçük kızkardeşi olduğunu öğreniyorum. Çok şaşırıyorum. Bugüne kadar bunu hiç işinde kullanmamış. Prof.Dr. Yeşim Erbil tiroid hastalığının nedenleri, sonuçlarını, geliştirdiği yeni yöntemini ve kendi özel hayatına dair bilinmeyenleri YeniBirlik’e anlattı.

yeşim3

Tiroid bezinin işlevleri nelerdir?

Tiroid bir bez. Tiroid bezi boğazın ön tarafında, ses tellerinin hemen altında ve köprücük kemiklerinin hemen üzerinde bulunur. Vücudun her hücresi, vücudun metabolizması, kan kalsiyum düzeyleri, enerji üretimi, yağ metabolizması, oksijen kullanımı, diğer hormonların dengesi ve kilo kontrolü tiroid hormonlarına bağlıdır. Tiroid bezi, boynunun ön kısmında bulunan  kelebek şeklinde bir organdır. Tiroid küçük bir organ olmasına karşın, endokrin sistemde önemli bir bezdir ve vücudun hemen her organını etkiler. Yağ ve karbonhidrat metabolizmasını, solunumu, vücut ısısını, beyin gelişimini, kolesterol düzeylerini, kalp ve sinir sistemini, kan kalsiyum düzeylerini, adet döngülerini, deri bütünlüğünü düzenler.

Hashimoto hastalığının sürecinden biraz bahseder misiniz?

Hashimoto için hastalık süreci bir spektrumdur ve tüm hastalar tedavi gerektirmez. Hastalarda antikorlar yüksektir ve hastaların yarısında tiroid yetmezliği gelişir. Genel olarak, vücut artık gerekli fizyolojik fonksiyonlar için yeterli miktarda tiroid hormonu üretemediğinde, hipotiroidizm ile ilişkili hormonal dengesizlikleri düzeltmek için tiroid replasman ilaçları gereklidir. Hipertiroidi genellikle ilaçlar, ameliyat veya oral radyoaktif iyot ile tedavi edilir. Graves veya tiroid kanseri olan hastaların %70 ila %90'ı tedavinin sonucunda hipotiroidizm tedavisine ihtiyaç duyarlar. Bu süre zarfında, karbonhidrat içermeyen gıdalar tüketmeleri, düzenli olarak egzersiz yapmaları, stres yönetimi ve yeterince uyku gibi sağlıklı davranışlara odaklanmaları gerekir.

Tiroid rahatsızlıklarında beslenme nasıl olmalı?

Doğal olarak, günde en az 2 litre su ve minimum işlenmiş bir beslenme sistemi uygulanmalıdır. Diyet daha fazla sebze, yağsız et, daha fazla fasulye, lif ve sıvı içermelidir. Şeker, katı yağlar, fast food ve yemek miktarına dikkat edilmelidir. Yalın proteinleri, sebzeleri, meyveleri, kalp-sağlıklı yağları ve omega-3'leri, yüksek lifli gıdalara ağırlık vermek tiroid hastalığına bağlı hastalıkları kontrol altına almaya veya önlemeye yardımcı olabilir. Birçok beslenme faktörü tiroid fonksiyonunu optimize etmede rol oynar. 

Hangi durumlarda ameliyat olunması gerekir?

Her tiroid nodülü ameliyat olmayı gerektirmez. Burada yapılması gereken doktorların bu nodüllerin iyi huylu mu kötü huylu mu, onu öğrenmesi. Bu ilk başta ultrason cihazı ile yapılır. Fakat ultrasonun iyi cihazlarda, iyi ellerde yapılması gerekir. Eğer ultrasonda bir kuşku görülürse o zaman nodüle biopsi yapılır. Biopside bir kuşku varsa o zaman hasta ameliyat edilir. Nodül var diye mutlaka ameliyat olunması gerekmiyor. İllaki nodül çapı bizim için çok önemli değildir. Eğer estetik bir kusur varsa o zaman ameliyat yapılabilir. Ameliyatta hasta seçimi çok önemlidir. Ameliyat edilen hastalarda her iki doku tamamen çıkarılır. Geriye doku bırakılmaz. Ameliyat cerrahinin en özellik gerektiren ameliyatlarından biridir. Çünkü sesimizi çıkartan sinir tiroid bezinin hemen altında yer alır. Bu nedenle tiroid ameliyatı yapılırken bu sinirler korunur. Paratiroid bezler ameliyatta korunur. 

Allah'ın yarattığı organdan salgılanan hormonlar yok olmuş oluyor. Bunun yerine sentetik hormon veriyoruz. Buna rağmen bazı hastalarımız tiroid yetmezliği şikayetleri gösterebiliyorlar. Buda sentetik hormonun gerçek hormonun yerini tutmadığını bazı durumlarda düşündürtüyor. Fakat bu kabul edilemeyecek bir sıkıntı yaratmıyor. Tiroid çok önemli bir organ.

Tiroid organının bir kısmı alınırsa, kalanı kişinin sorunsuz yaşamasına neden olur mu?

Kelebek şeklinde bir organ tiroid. Küçük tümörlerde tek taraflı ameliyat yeterli oluyor. Kalan lobda ömür boyu hastanın hayatını idame ettirmeye yetiyor.

Tiroid ameliyatı sonrası atom tedavisi yapılması nedenleri nelerdir?

Atom tedavisi amacı tiroid ameliyatı sonrası kötü huylu tiroidlerde ameliyatlarda gözle görülmeyen metastazlar vardır. Atom tedavisi onları yok etmek içindir. Yine gözle görülmeyen akciğer metastazları vardır aynı zamanda onları da çıkarmak içindir.  Mekanizması şudur: Radyoaktif iyot tedavisi deriz biz ona. Atom hastaya verildiği zaman 48 saat bir odada yatırılır. Dışarıya camı yoktur. Kapısı var duvarları kurşun kaplı iki gün hasta burada tutulur, amaç radyoaktif atık maddeyi başkasına yaymamasıdır. Bebeği varsa belli bir gün emzirmiyor, eşiyle aynı yatakta yatmıyor. Genç bir hasta ise bir yıl çocuk doğurmaması isteniyor. Özel bir riski yok. 

Kadınlarda hamileliği engelleyen bir hastalık mıdır?

Hamile kalmaya kesin bir zararı vardır diyemeyiz. Bununla birlikte kısırlık tedavisinde ilk bakılan şey tiroid hormonudur.

İyot ile tiroid hormonlarının ilişkisi nasıldır?

İyot vücutta hayati bir besindir ve tiroid fonksiyonu için zaruridir. Tiroid hormonları iyottan oluşur. Otoimmün hastalık, tiroid işlev bozukluğunun başlıca nedeni olmakla birlikte, iyot eksikliği dünya çapında ana nedenidir. Balık, süt ve tahıllar önemli bir iyot kaynağıdır. Hem iyot eksikliği hem de fazlalığı riskli olduğu için dikkatli tüketilmelidir.

3 BOYUTLU YAZICI İLE KANSER AMELİYATI

Bu 3 boyutlu yazıcıdan ilk defa çıkmış bir modelleme. Hastanın boyun bölümü. Bu tiroid kanserli bir hasta. Modelde kırmızı ile işaretlenmiş yerler damar bölümleri. Mavi ile işaretlenmiş yer tümörün olduğu yer. Arka tarafta da hastanın lenflerine sıçrama yani metastazları gösteriyor. 3 boyutlu yazıcıdan çıktı almadan önce hastaya tomografi çekiliyor. Daha sonra bu ilaçlı tomografiden o görüntüler yazıcıya yüklenerek maket bölümü çıkartılıyor 3 boyutlu kitleyi hayal edebilmemiz için. Bu tamamen bir kadın hastanın modeli. Bunun etrafına kasları ve deriyi koyduğunuz zaman birebir hastanın ebatlarında. Tomografide 2 boyutlu olarak metastazların nerede olduğunu görüyoruz ve tahmin ediyoruz ama elimizde 3 boyutlu çıktı olduğunda karşılaşacağımız metastazların nerede olduğunu daha iyi belirleyebiliyoruz. En azından özellikli vakalarda kullanılabilir. Her hasta ya da kanser türünde değil ama yayılmış, özellikli kanserlerde bizim ameliyat planını yapmamız için kullanılabilir.

'DÜNYA BENİM GELİŞTİRDİĞİM YÖNTEMİ KULLANIYOR'

“İkincil girişimle metastatik kitlelerin çıkartılması” adını verdiği bir yöntem geliştirdiniz... Bunu bize biraz anlatır mısınız nasıl bir yöntem bu?

Bu tarz boyun cerrahisinde normalde yayılan lenf bezleri kolay bulunmuyor. Defalarca yapılan ameliyat sonrası dokular yapışık oluyor ve sertleşiyor. Lenf bezlerini ararken ses sinirlerine hasar verme ihtimali yüksek oluyor. Bu yöntemde direkt metastazlı lenf bezini bulmayı kolaylaştırıyor.

Metastazlı bir kitle boyunda varken radyoaktif iyot tedavisi etki etmez. Dolayısıyla boynun tamamen boş olması lazım. Normalde ameliyat 2 saat sürerken, bizim yöntemde yarım saatte tamamlanıyor.

Ameliyatın endokrin cerrahisi, nükleer tıp ve radyolojiyle beraber çalışılarak yapılıyor, yöntemi  yayın haline getirip uluslararası dergilerde yayımladık. Şu an başta Amerika ve Avrupa ülkeleri olmak üzere dünyada çok yaygın olarak kullanılıyor. Şimdi Hasimato hastalığı ile ilgili çok önemli bir çalışma yapıyorum. Bir aya kadar bununla ilgili önemli açıklamalar yapacağım.

'Ayna testi önemli'

Yılda bir kez bu hormonlara bakılması gerekir. Tiroid kanseri genellikle ultrason istenince tesadüfen ortaya çıkar. Ama insanlar boynunu şöyle arkaya atarak, kabarıklık var mı diye boynuna da bakması lazım. Ayna testidir bu. 
Boynunda bir değişiklik var mı diye bakmak gerekir.

'Babam çok muhafazakardı'

Mehmet Ali Erbil’in kızkardeşisiniz, ama bunu hiç kullanmadınız... Biliyor mu insanlar küçük kızkardeş olduğunuzu?

Babam tiyatrocu Saadettin Erbil. Türkiye'nin en önemli dublaj sanatçısıydı. Çok disiplinli bir adamdı. Babam o sektörde olmamı hiç istemezdi. Babam muhafazakardı. Babamın ağzından eşek dışında bir olumsuz kelime duymadım. Siz diye hitap ederdik.  Bizim evimiz bodrum kattaydı. Geldiğinde kapıyı üç kere çalardı. Annem, ben, abim kapıya koşar bekler ve  babacığım diye karşılardık. 

Mehmet Ali Erbil’de aynı şekilde mi karşılardı?

Elbette eğer abim evdeyse başka bir türlü olamazdı. Hepimiz çok saygılıydık babamıza karşı. Bu doğal olarak kırk sene evvel bir çok aile gibi biz de öyle yaşardık. Bizimki biraz daha fazlaydı. Ben o zaman genç bir kızdım. Çok korkardım babamdan. Yalan asla söyleyemezdim. Yalandan nefret ederdi.  Benim görevim okumaktı. Ben öyle programlanmıştım. Zaten okumayı çok seviyordum. Eğitimci olmamda babamın ve annemin çok etkisi vardır.Büyüleyici bir mesleğim var, ben hep empati kurarak işimi yapıyorum. Hastaya insancıl davranıyorum ve kendi ailemden biri gibi görüp onlara öyle davranıyorum. Herşeyden önce insanları seviyorum. Hastalarıma çok insancıl davranıyorum. 

Hastalıkların duygusal nedenleri var mıdır? Bu son zamanlarda çok konuşuluyor.

Bilimin içinden geldiğim için tam olarak öyle diyemem. Ama immün sistem herşeyi etkilediği için bir kanser gelişirken hücrenin anarşi yaratması ben bağımsızım demesi ve yapısının değişerek  kanserin başlangıcı demektir. Ama immün sistem olarak bakarsanız duygu durumuna veya tamamlayıcı tıbbın faydalarına,  immün sistemi güçlendirecek şeyler faydalı olacaktır. İmmün sistemi zayıflatanlar da zararlı olacaktır. Herkeste olmamakla birlikte binde bir kişide kansere dönüşebilir o hücre. O açıdan bakıldığında immün sistemle ilişkisine hastalıkların duygusal nedenleri  doğru kabul edilebilir.

Prof. Dr. Yeşim Erbil, tıp tarihine geçen bir çalışmaya imza attı. Tiroid kanseri ile ilgili bu çalışmasının ardından şimdi Haşimato hastalığı ile ilgili çok bir çalışma yapıyor. Erbil, “Bir aya kadar bununla ilgili çok önemli açıklamalar yapacağım.” diyor.